Regułą życia zakonnego, która odcisnęła największe piętno i przez długi czas stanowiła źródło dla monastycyzmu kościoła zachodniego jest tzw. reguła św. Benedykta, której zredagowanie tradycyjnie przypisuje się św. Benedyktowi z Nursji.

Św. Benedykt stworzył swoją regułę w klasztorze na Monte Cassino około roku 540. Zawiera ona w sobie zbiór przepisów normujących cenobickie życie mnichów, a także wskazówki ascetyczne. Powstała z osobistego doświadczenia autora, a także w oparciu o lekturę Pisma Świętego, dzieł Ojców Kościoła oraz dorobek monastycyzmu wschodniego i zachodniego. Cechą wyróżniającą benedyktyńską regułę na tle ówczesnych reguł zakonnych jest to, iż ma ona charakter uniwersalny. Pozostałe były bowiem pisane dla jednego, konkretnego klasztoru i często modyfikowane przez kolejne wspólnoty. Benedykt z Nursji zaczerpnął wzór dla reguły klasztoru na Monte Cassino ze starszego tekstu, a konkretnie z powstałej prawdopodobnie w I. poł. VI w. tzw. Reguły Mistrza. Reguła benedyktyńska upowszechniała się w Europie stopniowo, przede wszystkim za sprawą mnichów anglosaskich. W IX wieku została skompletowana przez św. Benedykta z Aniane, który zebrał w dwóch dziełach znane ówczesne reguły łacińskie i za poparciem Ludwika I Pobożnego doprowadził na synodzie w roku 813 do zaprowadzenia reguły benedyktyńskiej we wszystkich klasztorach ówczesnego cesarstwa frankijskiego. Od VIII do XIII wieku Reguła św. Benedykta była w Europie najpopularniejszą reguła zakonną, aż do czasu pojawienia się zgromadzeń mendykanckich (żebraczych, takich jak dominikanie czy franciszkanie). Cechą charakterystyczną reguły św. Benedykta jest umiar jakim nakazuje on kierować się swoim uczniom, co streszcza się w dwóch słynnych benedyktyńskich dewizach: Ora et labora, czyli módl się i pracuj oraz Ordo e pax, czyli ład i porządek. Reguła wprowadziła także podział dnia na trzy części, po osiem godzin każda. Równomierny czas mnisi winni poświęcać na pracę, modlitwę i rozważanie Pisma Świętego oraz na naukę i odpoczynek. Zobowiązani także zostali do składania trzech ślubów: stałości miejsca, posłuszeństwa i zachowywania reguły, oraz do przestrzegania rad ewangelicznych, czyli ubóstwa, czystości i posłuszeństwa.